Naukowczyni, która nauczyła bakterie produkować leki

Dr Lydia Villa-Komaroff od najmłodszych lat kochała naukę.

Dr. Lydia Villa-Komaroff loved science from a young age.

Dorastała w małym miasteczku w Nowym Meksyku.

She grew up in a small town in New Mexico.

Jej rodzina codziennie w domu mówiła po hiszpańsku.

Her family spoke Spanish at home every day.

Lydia marzyła, by pewnego dnia zostać wielką naukowczynią.

Lydia dreamed of becoming a great scientist someday.

Wielu ludzi mówiło jej jednak, że to niemożliwe.

But many people told her this was impossible.

Twierdzili, że dziewczyny nie mogą być naukowczyniami.

They said girls could not be scientists.

Mówili, że uczniowie meksykańsko-amerykańscy nie są wystarczająco mądrzy.

They said Mexican-American students were not smart enough.

Lydia nie słuchała tych przykrych słów.

Lydia did not listen to these mean words.

Zamiast tego bardzo pilnie uczyła się w szkole.

She studied very hard in school instead.

Każdego wieczoru czytała książki o nauce.

She read science books every single night.

Najbardziej lubiła matematykę i biologię.

Math and biology were her favorite subjects.

Po liceum Lydia poszła na studia.

After high school, Lydia went to college.

Przez wiele lat studiowała tam biologię molekularną.

She studied molecular biology there for many years.

Ten kierunek uczy o maleńkich częściach w żywych organizmach.

This subject teaches about tiny parts inside living things.

Lydia poznała, jak komórki działają i rosną.

Lydia learned how cells work and grow.

Potem Lydia została prawdziwą naukowczynią.

Then Lydia became a real scientist.

Każdego dnia pracowała w dużym laboratorium.

She worked in a big laboratory every day.

W laboratorium było wiele maszyn i probówek.

The lab had many machines and test tubes.

Lydia nosiła biały kitel i okulary ochronne.

Lydia wore a white coat and safety glasses.

Pewnego dnia Lydia dowiedziała się o poważnym problemie.

One day, Lydia learned about a serious problem.

Wielu ludzi na całym świecie chorowało na cukrzycę.

Many people around the world had diabetes.

Ci chorzy potrzebowali insuliny, by żyć.

These sick people needed insulin to stay alive.

Ale produkcja insuliny była bardzo droga.

But insulin was very expensive to make.

Lydia wpadła wtedy na szalony pomysł.

Lydia had a crazy idea then.

Chciała wykorzystać bakterie do wytwarzania insuliny.

She wanted to use bacteria to make insulin.

Bakterie to malutkie żywe organizmy, które rosną bardzo szybko.

Bacteria are tiny living things that grow very fast.

Większość osób uważała, że ten plan nigdy się nie powiedzie.

Most people thought this plan would never work.

Najpierw Lydia bardzo dokładnie zbadała ludzką insulinę.

First, Lydia studied human insulin very carefully.

Dowiedziała się, jak dokładnie organizm tworzy ten lek.

She learned exactly how the body makes this medicine.

Potem znalazła specjalne instrukcje wewnątrz ludzkich komórek.

Then she found the special instructions inside human cells.

Następnie Lydia zrobiła coś niezwykłego.

Next, Lydia did something amazing.

Wyjęła te instrukcje z ludzkich komórek.

She took these instructions from human cells.

A potem umieściła je w komórkach bakterii.

Then she put them inside bacteria cells instead.

Była to bardzo trudna i niebezpieczna praca.

This was very difficult and dangerous work.

Na początku wiele eksperymentów się nie powiodło.

Many experiments failed at the beginning.

Bakterie umierały lub tworzyły złe białka.

The bacteria died or made wrong proteins.

Lydia czuła frustrację, ale nigdy się nie poddała.

Lydia felt frustrated but never gave up trying.

Pracowała do późnej nocy i w weekendy.

She worked late nights and long weekends.

W końcu pewnego dnia wydarzyło się coś niesamowitego.

Finally, something incredible happened one day.

Bakterie zaczęły produkować prawdziwą ludzką insulinę!

The bacteria started making real human insulin!

Lydia z ogromnym przejęciem zajrzała do mikroskopu.

Lydia looked through her microscope with great excitement.

Jej szalony plan naprawdę działał idealnie.

Her wild plan was actually working perfectly.

Ale szybko pojawiły się nowe problemy.

But then new problems appeared quickly.

Niektórzy mówili, że jej praca jest zbyt niebezpieczna.

Some people said her work was too dangerous.

Martwili się tworzeniem nowych bakterii w laboratoriach.

They worried about creating new bacteria in labs.

Rząd wprowadził surowe zasady dotyczące jej eksperymentów.

The government made strict rules about her experiments.

Lydia musiała walczyć o swoje badania.

Lydia had to fight for her research.

Wyjaśniała swoją pracę wielu ważnym osobom.

She explained her work to many important people.

Pokazywała im, jak bezpieczne są jej bakterie.

She showed them how safe her bacteria were.

Udowodniła, że insulina może ratować chorych.

She proved that insulin could help sick people.

Po wielu miesiącach ludzie zaakceptowali jej odkrycie.

After many months, people accepted her discovery.

Lydia stała się wtedy sławna na całym świecie.

Lydia became famous around the whole world then.

Gazety pisały artykuły o jej niezwykłej pracy.

Newspapers wrote stories about her amazing work.

Dziś lekarze wszędzie używają metody Lydii.

Today, doctors use Lydia's method everywhere.

Bakterie produkują insulinę dla milionów pacjentów z cukrzycą.

Bacteria make insulin for millions of diabetic patients.

Ten lek kosztuje teraz o wiele mniej.

This medicine costs much less money now.

Wielu ludzi pozostaje zdrowych dzięki jej pracy.

Many people stay healthy because of her work.

Lydia udowodniła, że każdy może zostać naukowczynią.

Lydia proved that anyone can become a scientist.

Pokazała, że ciężka praca pokonuje przykre słowa.

She showed that hard work beats mean words.

Jej bakterie nadal pomagają ludziom każdego dnia.

Her bacteria still help people every single day.

Dr Lydia Villa-Komaroff na zawsze zmieniła medycynę.

Dr. Lydia Villa-Komaroff changed medicine forever.

Nigdy nie przestała wierzyć w swoje marzenia.

She never stopped believing in her dreams.